Transformationeel leiderschap: van werkstress naar werkplezier!

Basisbehoeftes versus veranderingen

Veranderen, het moet onder de huidige omstandigheden steeds vaker (continuous improvement) en steeds sneller. We krijgen bijna geen tijd meer om op adem te komen. We zijn nog niet klaar met het één of het ander komt er al over heen. Aangezien we moeten leren omgaan met veranderingen, er is immers geen ontkomen meer aan, zullen we onszelf de vraag moeten stellen hoe we omgaan met verandering. Ontkenning brengt ons in elk geval niet verder.

Door rekening te houden met de basisbehoeftes van de mens is het mogelijk om te sturen op een goede balans tussen werkdruk en motivatie tijdens een verandertraject. Autonomie, betekenis, competentie en verbinding worden in de hedendaagse psychologie gezien als de basisbehoeftes voor geluk en goed functioneren.

Autonomie: Een belangrijke stelling in de zelfbeschikkingstheorie is dat controle op het gedrag van anderen zorgt voor een afname van hun intrinsieke motivatie. Het is echter een misverstand om te denken dat autonomie het zelfde is als volledige zelfsturing zonder controle. We moeten mensen niet aan hun lot overlaten.

Betekenis: Mensen hebben de behoefte om van waarde te kunnen en mogen zijn. Er zijn maar weinig mensen die een “leeg” bestaan erg op prijs zullen stellen. In hoeverre de activiteiten een wezenlijke bijdrage leveren aan een organisatie is van belang voor het welzijn van de mens. Welke positie dat iemand bekleedt is daarbij niet van belang. Het werk dat gedaan moet worden moet  belangrijk zijn en gewaardeerd worden. Of het nu gaat om het schoonmaken van de werkomgeving of het inkopen van pennen of grondstoffen.

Competentie: Geestdodend werk is funest voor de motivatie voor iedereen. Mensen willen uitgedaagd worden, ieder op zijn eigen niveau.

Verbinding: Wij mensen zijn kuddedieren. We zoeken een verbinding met andere sociale groepen. We willen graag op één of andere manier ergens bij horen. Dat geldt voor de monteur in een operationeel team, tot de Willy Wortels van de organisatie. Ook de verbinding met de organisatie is van groot belang. Zodra een persoon zich verbonden voelt tot de organisatie, zal hij/zij meer motivatie opbrengen dan in het geval de verbondenheid er niet is.

Tijdens veranderingsprocessen wordt er aan deze basisbehoeftes gemorreld. Er dreigt een verschuiving van energiebronnen (zaken in het werk die voldoening geven) naar stressoren (situaties die spanning opleveren). Hierdoor komen motivatie en prestatie onder druk. Juist op het moment dat deze van extreem belang zijn in een dergelijk proces.

Transformationeel leiderschap

Passend en adequaat leiderschap kan het proces van uitputting weer in balans brengen met het proces van motiveren. Een goede invulling van transformationeel leiderschap brengt een succesvol veranderingstraject weer een stap dichterbij.

Meer weten over Transformationeel leiderschap, werkplezier of bevlogenheid? Lees dan het vervolgartikel op deze inleiding: ‘Transformationeel leiderschap: bevlogenheid creëren in veranderprocessen.’